8 hours ago
Η Πέγκυ Ζήνα είναι μια τραγουδίστρια που εδώ και δύο δεκαετίες κατέχει σημαντική θέση στο ελληνικό λαϊκό τραγούδι, με τεράστια απήχηση στο ευρύ κοινό.
Το νέο της τραγούδι με τίτλο «Σίδερο», σε μουσική του Γιώργου Θεοφάνους και στίχους του Θάνου Παπανικολάου, παρουσιάζεται από την ίδια και την εταιρεία της, Panik Records, ως ένα τραγούδι – «ωδή στη γυναικεία χειραφέτηση, τον δυναμισμό και την αυτοεκτίμηση».
Η εικόνα ενισχύεται και από το music video, το οποίο σύμφωνα με το δελτίο τύπου «παρουσιάζει τη γυναίκα που τολμά, διεκδικεί και παραμένει ακλόνητη κι ανθεκτική, κόντρα σε όποιον και ό,τι δεν σέβεται την αξία της».
Ωστόσο, όσο ισχυρή κι αν είναι η πρόθεση να αναδειχθεί ένα φεμινιστικό μήνυμα, το ερώτημα που τίθεται είναι αν το τραγούδι πραγματικά το υπηρετεί. Ή μήπως, άθελά του, αναπαράγει στερεότυπα που το φεμινιστικό κίνημα προσπαθεί εδώ και χρόνια να αποδομήσει;
Το σίδερο δεν είναι ελευθερία, είναι ανοχή
Η επωδός του τραγουδιού, που επαναλαμβάνει πως η γυναίκα είναι «από σίδερο φτιαγμένη», υποδηλώνει αντοχή και δύναμη. Αλλά σε τι πλαίσιο τοποθετείται αυτή η δύναμη;
Όχι σε έναν χώρο δράσης, αυτοδιάθεσης ή διεκδίκησης. Αντίθετα, παρουσιάζεται μέσα από τον πόνο της απουσίας, της αδιαφορίας, της μοναξιάς:
«Ξέρω να λιώνω, να το πληρώνω / Κι ας μη σε βλέπω, ας μη σε έχω / Είμαι από σίδερο κι αντέχω»
Αυτή η μορφή αντοχής, όμως, δεν έχει απελευθερωτικό χαρακτήρα. Δεν οδηγεί σε απόφαση, σε αλλαγή, σε αυτοπροσδιορισμό. Είναι η παλιά, γνώριμη αφήγηση της γυναίκας που αγαπά σιωπηλά, που υπομένει χωρίς ανταπόδοση, που μένει παρά τις πληγές.
Κι αυτή δεν είναι απλώς μια ρομαντική εικόνα, αλλά ένας βαθιά πατριαρχικός μύθος, που ανακυκλώνει την ιδέα ότι η αξία της γυναίκας βρίσκεται στην ικανότητά της να υποφέρει.
Ρομαντικοποίηση του πόνου
Η λαϊκή μουσική παράδοση έχει επανειλημμένα θεοποιήσει την καρτερική γυναίκα. Εκείνη που συγχωρεί, που αντέχει την απιστία, την εγκατάλειψη, την αδιαφορία και που τελικά εξιδανικεύεται όχι για τις πράξεις της, αλλά για το πόσο «σιδερένια» είναι στον συναισθηματικό της μαζοχισμό.
Το «Σίδερο» δυστυχώς δεν διαφοροποιείται από αυτή την αφήγηση, όσο κι αν το music video επιχειρεί να προσθέσει φεμινιστική πρόσοψη στο περιεχόμενο.
Η χειραφέτηση δεν έρχεται μέσα από την παθητική επιμονή στον έρωτα, αλλά μέσα από την απόφαση να τον εγκαταλείψεις όταν δεν σε σέβεται.
Η γυναικεία χειραφέτηση δεν αφορά μόνο την αντοχή. Αφορά την αυτογνωσία, τη διεκδίκηση, την άρνηση να αποδεχθείς το ελάχιστο. Το τραγούδι «Σίδερο» δεν παρουσιάζει μια γυναίκα που σπάει τα δεσμά της. Παρουσιάζει μια γυναίκα δεμένη με αλυσίδες που έμαθε να τις κουβαλάει σαν να είναι δικό της φορτίο:
«Στην στεριά σου η καρδιά μου με αλυσίδες δεμένη»
Αυτή η εικόνα δεν ενδυναμώνει. Αντιθέτως, κανονικοποιεί μια θλιβερή πραγματικότητα, βαφτίζοντάς την «δύναμη». Το κάνει με καλλιτεχνικότητα, ναι. Με όμορφη μουσική, επίσης. Αλλά δεν αλλάζει το περιεχόμενο. Κι αυτό είναι το πιο κρίσιμο.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πρόθεση της Πέγκυ Ζήνα και των δημιουργών του τραγουδιού ήταν θετική. Ούτε αμφισβητείται η σημασία να βλέπουμε mainstream καλλιτέχνες να επιχειρούν να αγγίξουν φεμινιστικά θέματα.
Όμως το να αποκαλέσουμε το «Σίδερο» φεμινιστικό ύμνο, χωρίς να εξετάσουμε το περιεχόμενο που φέρει, είναι επικίνδυνο.
Ο φεμινισμός δεν είναι αισθητική, ούτε ατμόσφαιρα. Είναι περιεχόμενο, πράξη και ρήξη με τα παλιά πρότυπα. Όταν αυτά παραμένουν αναλλοίωτα, ακόμα κι αν ντυθούν με «σιδερένια» μεταφορικά ρούχα, το μήνυμα δεν αλλάζει. Απλώς καμουφλάρεται.
Η γυναίκα δεν είναι δυνατή επειδή αντέχει τα πάντα. Είναι δυνατή όταν επιλέγει τι δεν θα ανεχτεί άλλο.
Διαβάστε επίσης
Χαλάει ο καιρός: Έρχονται καταιγίδες και πτώση της θερμοκρασίας – «Μπαίνουμε σε δύσκολη περίοδο»
Δημητρακόπουλος: «Θα ληφθούν δικαστικά μέτρα για την Πετρογιάννη» – Η απάντηση της δημοσιογράφου
English (US) ·