6 hours ago
Ήταν κάποιο απόγευμα, όταν κάποια είδηση για κάποιο δυστύχημα άρχισε να παίζει στις οθόνες μας. Μια φωτιά, φωνές που δεν ακούστηκαν ποτέ. Στα timeline, εικόνες από διάφορες τραγωδίες σε tweets με καρδούλες, σε stories με φίλτρα, σα να άνοιξε μια πύλη και η πραγματικότητα μπήκε με φόρα στον ψηφιακό μας κόσμο, αλλά εμείς την υποδεχτήκαμε με τον τρόπο που ξέρουμε καλύτερα: με ένα share, ένα «τι κρίμα», και μετά ένα scroll προς το επόμενο.
Κάπως έτσι και με τη Γάζα, με εικόνες από κατεστραμμένα σχολεία, παιδιά καλυμμένα με σκόνη, ουρλιαχτά κάτω από μπάζα, τα timelines γέμισαν με χάρτες, σημαίες, αναλύσεις. Και ύστερα, σιγή. Η επόμενη τραγωδία έφτασε κι αν δεν έφτασε, δεν θ’ αργήσει, το feed δεν περιμένει. Δεν επιτρέπει διάρκεια. Μόνο ροή. Συνεχή, ασταμάτητη, σχεδόν υπνωτιστική, αφού ζούμε στην εποχή όπου η κάθε τραγωδία γίνεται trending και το πένθος συνοψίζεται σε hashtags. Όπου η εικόνα ενός θανάτου πρέπει να είναι «καλή» για να συγκινήσει. Κι αν δεν είναι, χάνεται μέσα στο πλήθος. Όπως και η μνήμη του.
Το scroll σκοτώνει το πένθος
Η σύγχρονη κοινωνία δεν έχει χρόνο να πενθήσει, όχι γιατί δεν αισθάνεται, αλλά γιατί αισθάνεται πάρα πολλά, πάρα πολύ γρήγορα. Κάθε μέρα, ένα νέο γεγονός: ένας πόλεμος, μια καταστροφή, ένα έγκλημα και οι οθόνες γεμίζουν κραυγές. Και το scroll είναι η νέα άμυνά μας. Ένας συνδυασμός απάθειας και προσπάθειας να μείνουμε όρθιοι. Να επιβιώσουμε συναισθηματικά σε έναν κόσμο που απαιτεί διαρκή ετοιμότητα, όπου όλα γίνονται είδηση και κάθε είδηση έχει ημερομηνία λήξης. Και τότε η μνήμη γίνεται βάρος το οποίο, σε έναν εξαντλημένο άνθρωπο, γίνεται απειλή.
Στα Τέμπη, οι πρώτες μέρες γέμισαν με οργή, πορείες, συνθήματα, κεριά. Κι ύστερα; Σιωπή. Πίσω από την κάμερα, πίσω από το καθημερινό «μην ξεχνάτε» έμειναν οι συγγενείς, οι λίγοι δημοσιογράφοι, οι επίμονοι. Οι υπόλοιποι… απλώς προσπεράσαμε. Γιατί δεν αντέχαμε άλλο να κοιτάμε. Το ίδιο και με κάθε άλλη περίπτωση. Το Μάτι, τη Μάνδρα, τον Ζακ, τις γυναικοκτονίες. Η φρίκη έγινε περιεχόμενο. Το περιεχόμενο έγινε στιγμιότυπο. Και το στιγμιότυπο χάθηκε στη ροή. Κι όλο αυτό έγινε συνήθεια.
Και μετά ήρθε η Γάζα.
Ή καλύτερα: συνέχισε. Γιατί εκεί δεν υπήρξε ποτέ πραγματική παύση, μόνο παύση της προσοχής μας. Το 2023, το 2024, και τώρα στο 2025, εικόνες από νεκρά παιδιά, κατεστραμμένες κλινικές, άνθρωποι που θάβουν συγγενείς με τα χέρια τους. Ήταν όλα μπροστά μας και πάλι τίποτα. Στην αρχή, κάποιοι μίλησαν. Μετά, ο αλγόριθμος κουράστηκε. Οι εικόνες επαναλαμβάνονταν. Η σφαγή έγινε background noise. Οι influencers ξαναγύρισαν στα haul και στα jokes. Οι πολιτικοί σταθερά αμήχανοι ή απροκάλυπτα σιωπηλοί. Κανένα κράτος δεν ανέλαβε ρίσκο. Καμία σύνοδος δεν ανέκοψε το αίμα.
Πώς γίνεται να βλέπουμε ένα έγκλημα σε πραγματικό χρόνο και να μην κάνουμε τίποτα; Πώς γίνεται να έχουμε internet γρήγορης ταχύτητας και συνείδηση χαμηλής διάρκειας; Ίσως γιατί έτσι μάθαμε, να συγκινούμαστε μόνο όταν κάτι μας αφορά προσωπικά. Η Γάζα φαντάζει μακριά. Όχι γεωγραφικά, μα συναισθηματικά. Μοιάζει περίπλοκο, μα ο θάνατος παιδιών δεν είναι περίπλοκος. Είναι απάνθρωπος.
Και στη Γάζα φαίνεται με τον πιο ωμό τρόπο πως η λήθη δεν είναι μόνο ελληνική, μα παγκόσμιο φαινόμενο. Κι ενώ οι νεκροί στοιβάζονται, εμείς κάνουμε swipe. Σα να μας λείπει όχι η κατανόηση, αλλά η στοιχειώδης ενσυναίσθηση. Όχι η γνώση, αλλά η διάθεση να δούμε κατάματα τι σημαίνει “μαζικό έγκλημα με κάλυψη”.
Η μνήμη ως πράξη αντίστασης
Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, η μνήμη γίνεται πράξη ριζοσπαστική, αφού όποιος θυμάται μοιάζει ν’ αντιστέκεται στη λογική του “όλα περνούν”. Όποιος μνημονεύει, όποιος γράφει, όποιος ξαναφέρνει ένα όνομα στο προσκήνιο, παλεύει με τον χρόνο και την απονέκρωση του ενδιαφέροντος.
Οι νέοι το έχουν καταλάβει κι ίσως γι’ αυτό να γεμίζουν τοίχοι με «Δεν ξεχνάμε τα Τέμπη», «Η Γάζα δεν είναι hashtag». Ίσως γι’ αυτό να δημιουργούν ψηφιακά αρχεία, τραγούδια, podcast μνήμης, αφού στη μνήμη τους, οι νέοι γράφουν, τραγουδούν, για να μην ξεχαστούν εκείνοι που χάθηκαν, μα κυρίως για να μην ξεχάσουν ποιοι είναι οι ίδιοι. Γιατί η μνήμη δεν είναι μόνο για τους νεκρούς, είναι και για τους ζωντανούς. Είναι ο τρόπος να μη συμβιβαστούμε με το «έτσι είναι τα πράγματα» και πετάμε από την τραγωδία στο trending με ένα κλικ.
Όμως, ποιον συμφέρει να ξεχνάμε; Η λήθη δεν είναι τυχαία, είναι χρήσιμη. Είναι εργαλείο. Όταν ένα έγκλημα ξεχνιέται, η εξουσία ησυχάζει. Όταν το κοινό “προχωρά”, ο ένοχος απαλλάσσεται. Πόσες φορές δεν ακούσαμε τη φράση: “Ας μην εργαλειοποιούμε την τραγωδία”; Πόσες φορές δεν ειπώθηκε με σκοπό να σιγήσει η συζήτηση; Κι όμως, κάθε φορά που ξεχνάμε ένα θύμα, ενισχύουμε τη δύναμη εκείνων που θα επαναλάβουν την τραγωδία. Δεν είναι τυχαίο που η πολιτεία προτιμά τα ετήσια μνημόσυνα από την ουσιαστική δικαιοσύνη και οι τηλεοπτικές εκπομπές θυμούνται με νοσταλγία, αλλά όχι με απαιτήσεις. Η μνήμη που ζητά εξηγήσεις ενοχλεί. Η μνήμη που θρηνεί σιωπηλά είναι χρήσιμη. Γιατί όσο δεν αλλάζει τίποτα, τόσο οι κύκλοι θα επαναλαμβάνονται.
Δεν είναι εύκολο να θυμάται, θέλει κόπο. Θέλει ψυχική επένδυση. Θέλει να αντίσταση στο συνεχές «πάμε παρακάτω». Θέλει να κοιτάς φωτογραφίες που πονάνε, να διαβάζεις ονόματα που χάθηκαν, να ξανανοίγεις πληγές. Η μνήμη δεν είναι βάρος. Είναι το αντίθετο της εξαφάνισης. Είναι το «είμαι ακόμα εδώ». Είναι η πιο ανθρώπινη μας πλευρά. Αλλά είναι κι ο μόνος τρόπος να μη χαθείς κι εσύ. Στη Γάζα, το παιδί που βγήκε μέσα από τα χαλάσματα. Στα Τέμπη, η μάνα που δεν πήγε ποτέ ξανά στον σταθμό. Και πόσες ακόμα αντίστοιχες εικόνες που παλεύουν να μη γίνουν συνήθεια στη χώρα που γέννησε τον ωχαδερφισμό. Κι αν συνηθίσουμε το πρόσωπο του τέρατος, σημαίνει πως τελικά του μοιάσαμε…
Διαβάστε επίσης:
Αυτή είναι η ηλεκτρική συσκευή που «καίει» όσο 65 ψυγεία: Σχεδόν 5.000 watt την ώρα
Επεισόδιο ανάμεσα στη Κωνσταντοπούλου και δημοσιογράφους: «Το θεωρώ μεγάλη αγένεια» (video)
Δείτε όλες τις ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο koutipandoras.gr
Τα άρθρα που δημοσιεύονται στην κατηγορία «Απόψεις» εκφράζουν τον/την συντάκτη/τριά τους και οι θέσεις δεν συμπίπτουν κατ' ανάγκην με την άποψη του koutipandoras.gr
English (US) ·