8 hours ago
Αν ο τίτλος φαίνεται προβοκατόρικος, είναι γιατί ακριβώς αυτός είναι και ο πυρήνας του προβλήματος. Η συμμετοχή της Klavdia στον διαγωνισμό της Eurovision 2025, με ένα λιτό, σκοτεινό ethnic τραγούδι, ελληνικούς στίχους και αναφορές στον ξεριζωμό των Ποντίων, συνοδεύτηκε από εθνική περηφάνια, πολιτικά σχόλια, και, φυσικά, μια αναπόφευκτη σύγκριση με την περσινή εκπρόσωπο της Ελλάδας, Μαρίνα Σάττι.
Η σύγκριση όμως δεν ήταν μουσική. Ήταν βαθιά ιδεολογική, αισθητική, ακόμα και έμφυλη.
Μια 6η θέση με φορτίο
Η Klavdia ανέβηκε στη σκηνή της Eurovision με ταπεινότητα και τεχνική αρτιότητα. Ερμήνευσε την «Αστερομάτα» με συγκρατημένο πάθος, ντυμένη με ένα μαύρο μακρύ φόρεμα, πίσω από μεγάλα γυαλιά και δεμένα μαλλιά. Το τραγούδι μίλησε για ιστορικό πόνο, κι αυτό το προσωπικό-συλλογικό αφήγημα άγγιξε κοινό και κριτικούς.
Όμως η ερμηνεία της δεν έμεινε απλώς ένα καλλιτεχνικό γεγονός. Μετατράπηκε σε σύμβολο, και εκεί ακριβώς αρχίζει η εργαλειοποίηση. Η Klavdia αναγορεύτηκε σε «πρότυπο ήθους», «σεμνότητας» και «ενότητας». Σε αντίθεση με τι όμως;
Η απάντηση δόθηκε χωρίς να την έχει ζητήσει κανείς. Τα μέσα, οι πολιτικοί και μερίδα του κοινού επανέφεραν την περσινή συμμετοχή της Σάττι, όχι για να κάνουν μουσικολογική ανάλυση, αλλά για να στήσουν ένα συγκριτικό δίπολο: από τη μία, η «ταπεινή», «εσωτερική» Klavdia και, από την άλλη, η «εκκεντρική», «πολιτική», «προκλητική» Σάττι.
Το βίντεο του «Ζάρι» με τις αθηναϊκές ταράτσες, οι urban ρυθμοί, η σύνθεση ταυτοτήτων (μουσικών και εθνοτικών), η πιο «αθυρόστομη» παρουσία της, ακόμα και το χασμουρητό της στη συνέντευξη Τύπου όταν μιλούσε η αποστολή του Ισραήλ, όλα φορτώθηκαν με νόημα. Και αυτά τα «νοήματα» δεν τα διάλεξε η ίδια.
Eurovision: Το Παλαιστινιακό στο προσκήνιο: Η EBU, το Ισραήλ και το «No politica»
Η Eurovision 2024 διεξήχθη εν μέσω της πιο αιματηρής φάσης του πολέμου στη Γάζα. Το Ισραήλ συμμετείχε κανονικά, προκαλώντας κύμα αντιδράσεων από καλλιτέχνες, ακτιβιστές και κοινό σε πολλές χώρες της Ευρώπης.
Το αίτημα για αποκλεισμό του Ισραήλ από τον διαγωνισμό είχε ισχυρή υποστήριξη, όπως είχε συμβεί και με την περίπτωση της Ρωσίας το 2022, αλλά η EBU (European Broadcasting Union) επέμεινε στη θέση της. Ο διαγωνισμός είναι «μη πολιτικός».
Ένα «no politica» που όμως αποδείχτηκε βαθιά πολιτικό, αφού στην πράξη μεταφράστηκε σε ανοχή και σιωπή απέναντι σε έναν πόλεμο με χιλιάδες αμάχους νεκρούς.
Η πολιτική στάση δεν επιτρεπόταν ούτε στις σκηνικές εμφανίσεις (απαγορεύτηκαν σημαίες της Παλαιστίνης), ούτε στις δηλώσεις των συμμετεχόντων. Ωστόσο, οι αντιδράσεις εκφράστηκαν με υπαινιγμούς: αποχωρήσεις, σιωπές, σήματα, ή απλώς αδιαφορία.
Η Μαρίνα Σάττι, το 2024, δεν έκανε κάποια ρητή δήλωση κατά της συμμετοχής του Ισραήλ. Όμως σε εκείνη τη συνέντευξη Τύπου όπου το συγκρότημα από το Ισραήλ μιλούσε με στερεότυπα για «ειρήνη μέσω μουσικής», εκείνη χασμουρήθηκε δημόσια.
Η πράξη αυτή ερμηνεύτηκε από αρκετούς ως σιωπηρή διαμαρτυρία, ίσως άγαρμπη, ίσως αυθόρμητη, αλλά πολιτικά φορτισμένη. Δέχτηκε επιθέσεις από ακροδεξιούς κύκλους, χαρακτηρίστηκε «αναρχοκουλτούρα» και «αντισημιτική», αν και ουδέποτε είπε ή έκανε κάτι τέτοιο.
Η Klavdia, από την άλλη, το 2025, επέλεξε την απόλυτη απολιτίκ παρουσία. Δεν σχολίασε ποτέ την παρουσία του Ισραήλ, ούτε δημόσια ούτε έμμεσα.
Το τραγούδι της είχε πολιτική θεματολογία, αλλά αναφερόταν σε ιστορικό παρελθόν, τη γενοκτονία των Ποντίων. Έτσι, ανέδειξε μια εθνική μνήμη με ενοποιητικό πρόσημο, χωρίς να την προβάλλει σε σύγχρονα διεθνή γεγονότα.
Αυτή η στάση, για πολλούς, κρίθηκε ως «ασφαλής». Για άλλους, ως «σοφή». Για κάποιους, όμως, ως βολική σιωπή, που εναρμονίστηκε με τη γενική αδράνεια της πολιτείας απέναντι στο παρόν δράμα της Παλαιστίνης.
Ποια «ενώνει» και ποια «διχάζει»;
Η Klavdia παρουσιάστηκε, από πολιτικούς κυρίως κύκλους, ως «ενωτικό πρόσωπο». Το τραγούδι της μιλούσε για τις ρίζες, τη μνήμη, τη σεμνότητα, την ελληνική ταυτότητα.
Η Σάττι, αντίθετα, «δίχασε» γιατί μιλούσε τη γλώσσα του δρόμου, γιατί παντρεύει κουλτούρες, γιατί αποδομεί το στερεότυπο της «μιας και μοναδικής» Ελλάδας.
Το παράδοξο είναι ότι ούτε η Klavdia δήλωσε ποτέ πως εκπροσωπεί κάποιο συγκεκριμένο αξιακό στρατόπεδο, ούτε η Σάττι επιχείρησε να προβάλει μια πολιτική γραμμή. Τις έντυσαν με πρόσημα και συμβολισμούς άλλοι, είτε για να τις επαινέσουν είτε για να τις λασπώσουν.
Δεν είναι η Σάττι που έχασε. Είναι η δημόσια συζήτηση που παγιδεύτηκε σε ένα δίπολο χωρίς ουσία. Είναι η κοινωνία που ακόμα μετράει τη «γυναικεία αξία» με τη μεζούρα της εμφάνισης, του ύφους, της υποτιθέμενης εθνικής ευπρέπειας.
Είναι τα media και το πολιτικό σύστημα που αναζητούν γρήγορα, απλοϊκά σύμβολα για να κουμπώσουν στις αφηγήσεις τους, υποκαθιστώντας την πολυπλοκότητα με στερεότυπα.
Η Klavdia δεν είναι νίκη της κυβέρνησης, ούτε η Σάττι ήττα της αντιπολίτευσης. Δεν είναι «σεμνή» και «προκλητική» αντίστοιχα. Είναι δύο νέες γυναίκες με καλλιτεχνική φωνή, η καθεμιά με τον δικό της τόνο.
Και αν το πολιτικό σύστημα βιάζεται να βρει την «καλή Ελληνίδα» και τη «κακή κοπέλα», το κοινό οφείλει να σκεφτεί βαθύτερα.
Το ερώτημα «ποια κέρδισε;» τελικά είναι λάθος. Η Eurovision δεν είναι πεδίο μάχης για εθνικά πρότυπα και έμφυλους ρόλους. Αντί να διαλέγουμε στρατόπεδα, ας αποδεχτούμε ότι η σύγχρονη Ελλάδα εκφράζεται μέσα από πολλές φωνές.
Και με τραγούδια που μοιρολογούν, και με τραγούδια που «χασμουριούνται». Αυτό που χρειαζόμαστε δεν είναι λιγότερες Σάττι ή λιγότερες Klavdia. Είναι περισσότερη ελευθερία στην έκφραση, περισσότερη ανοχή στη διαφορά, περισσότερη ωριμότητα στο δημόσιο λόγο.
Διαβάστε επίσης:
Ούτε Uber στον Άρη: Ταξί στην Αθήνα χρέωσε 344 ευρώ φοιτήτρια για διαδρομή που δεν έγινε ποτέ
Στον αέρα η Eurovision: Θύελλα αντιδράσεων για τη σαρωτική νίκη του Ισραήλ στο televoting
English (US) ·